Oslobađanje Sofije

Rusko-turski rat 1877. – 1878. označio je kraj osmanske dominacije na Balkanu i pokrenuo domino efekat koji će promijeniti vjerski i politički odnos snaga u cijeloj Evropi. Turci su pobijedili u Krimskom ratu protiv Rusije 1856. godine, ali cijena pobjede bila je toliko visoka da su postavila uslove za poraz 1878. Još važnije, 1878. godine, rusko-turski rat zaključen je Berlinskim sporazumom, gdje su ne -zaraćene zapadne nacije kao što su Austro-Ugarsko carstvo i Ujedinjeno Kraljevstvo stekle otomansko područje. Ova nepravedna teritorijalna akvizicija, posebno Austro-Ugarska dobijajući Bosnu i Hercegovinu i glavni grad Sarajevo, dovela je do atentata na nadvojvodu Franza Ferdinanda i Velikog rata.

Bugarski ustanak u aprilu 1876. godine nije započeo rusko-turski rat, ali je osmansko maltretiranje balkanskih hrišćana tokom ustanka došlo u centar pažnje međunarodnih medija i primoralo rusku vladu da primi na znanje nevolju svojih Slovena pod osmanskom vlašću . Osmanska vlada je 1875. godine uvela dodatne jizya poreze na balkansko hrišćansko stanovništvo kako bi pomogla u plaćanju dugova nastalih tokom Krimskog rata protiv Rusije. Manja pobuna u Hercegovini dala je Bugarima nadu da bi mogli pobjeći od osmanske dominacije.

Pobuna je započela 20. aprila 1876. napadima bugarskih pobunjenika na osmanske policijske stanice. Pobunjenici su uglavnom bili neuspješni, ubivši oko 500 osmanskih boraca. Osmanska reakcija bila je žestoka i brutalna. Iako se procjene razlikuju, vjerovatno je ubijeno između 15 000 – 30 000 pobunjenika i bugarskih hrišćanskih civila, a osmanska vojska i neregularne trupe Baši-Bazuka spalile su mnoštvo sela i manastira. Baši-Bazuci, etiketirani kao „Oštećena glava“ ili „Luda glava“, bili su prvenstveno Albanci ili Čerkezi sa reputacijom hrabrosti, nedostatkom discipline i navikom pljačke i ubijanja nevinih civila. Korištenje Baši-Bazuka istaknuto je u European Pressu, kao i njihovi bezobzirni masakri bugarskih seljaka, posebno brutalna ubijanja i mučenja djece. Ovi masakri i prateća izvještavanja u novinama uzrokovali su da britanska vlada prvobitno odbije pomoći Osmanskom carstvu kada je 24. aprila 1877. godine započeo rusko-turski rat.

Ruskog carstvo tokom rata je za cilj imalo potisnuti Osmanlije u potpunosti iz Evrope, a zaustavljeno je tek intervencijom Britanije 31. januara 1878. godine, koja je zaustavila ruske snage u San Stefanu, tik pred Carigradom. Jedan od ostalih glavnih ciljeva bilo je oslobađanje Sofije, glavnog grada Bugarske. Ruske i rumunske snage očistile su Dunav od osmanskih trupa, omogućavajući ruskim snagama da se slobodno prebace i proguraju prema gradu.

Rane ruske greške izbrisane su osmanskom neinicijativnošću, a grad za gradom uz rijeku Iskar pripao je ruskoj vojsci. Armija zapadnog fronta, koju je predvodio ruski general Iosif Vladimirivich Romeyko-Gurko, agresivno se progurala preko Balkanskog planinskog lanca prema Sofiji. Gurko je bio Bjelorus, koji se borio protiv Turaka u Krimskom ratu i razumio je tursku taktiku. 19. i 21. decembra 1877. (*svi datumi su prema julijanskom kalendaru), Gurko je naredio napade na Gorni Bogrov i Vraždebnu, što je postavilo temelj za napad na Sofiju 22. decembra 1877.

Sama bitka trajala je samo 2 dana. 22. decembra 1877. Gurko je naredio totalni napad. Osmanski zapovjednik Osman Nuri-paša naredio je potpuno povlačenje kako bi se izbjeglo opkoljavanje, napustivši 6.000 ranjenih i bolesnih osmanskih vojnika koji su zatim zarobljeni. 23. decembra 1877. godine u grad su ušli grodenski husarski puk i ruska kavkaska kozačka brigada kojom je zapovijedao pukovnik Ivan Tutolmin. Sofija je oslobođena.

Čak je i u oslobađanju Bugarske posijano sjeme daljnjih sukoba. Sanstefanskim sporazumom, koji su rusko i tursko carstvo potpisali van Carigrada, stvorena je „Velika Bugarska“, uključujući zemlje između Dunava i Balkanskog planinskog vijenca i većinu Makedonije. Berlinski sporazum, potpisan 13. jula 1878., preokrenuo je neke od tih dobitaka, vrativši Makedoniju Osmanlijama, ali je izuzeće Bugara za pregovaračkim stolom tokom potpisivanja Berlinskog sporazuma stvorilo lošu volju i probleme tokom decenija koje će doći.

Da biste nastavili čitati o istoriji Bugarske, kliknite ovdje.