Recenzija knjige: Nasljednik
Događaji iz ovog romana crpe se iz beskrajne bušotine ljudskog pamćenja, čije se blago može pojaviti na površini u bilo kojem periodu, uključujući i naše. S obzirom na ovo, svaka sličnost između likova i okolnosti ove priče i stvarnih ljudi i događaja je neizbježna. –Ismail Kadare
Objavljen prvi put 2003. (na albanskom) i preveden na engleski jezik 2005. godine, “Nasljednik” priča priču o smrti predodređenog nasljednika, koji nikada nije imenovan i koji je 14. decembra pronađen mrtav u svojoj spavaćoj sobi.
Od početka su paralele jasne. Mehmet Shehu, očigledan nasljednik totalitarne Albanije pogođene siromaštvom, treće najsiromašnije države na svijetu, pronađen je mrtav 17. decembra 1981. godine u svom krevetu, upucan u srce.
U knjizi je, kao i u stvarnom životu, smrt predodređenog nasljednika brzo označena kao samoubistvo. I u knjizi, kao i u stvarnom životu, Jugosloveni preko granice odmah su se zapitali da li bi se označeni nasljednik zaista ubio.
Imena, iako povremeno štedljivo odobrena čitateljima, uglavnom se izbjegavaju. Tu je “Označeni nasljednik” iz naslova. Zatim je tu “Vodič”, Enver Hodža skriven ispod vela tanjeg od bilo čega što je nosila Saloma. A tu je i “Arhitekta”, koji je jedini znao za tajni ulaz koji povezuje kuću označenog nasljednika s kućom Vodiča; kuće smještene u elitnom dijelu Tirane poznatom kao „Bllok“.
U knjizi je kćerkina ljubav ta koja odvodi porodicu u propast, dok je u stvarnom životu to bio sin. Ali u oba slučaja, silno i teško prisustvo Partije bilo je posvuda, u svemu, dio svake misli i odluke.
Radnja “Nasljednika” manje je razgradnja priče s vrhuncem i jasnim zaključkom, a više ilustracija ambijenta Hodžine Albanije.
Autor, Ismail Kadare, živio je i pisao za vrijeme Hodžinog režima; često romane, kratke priče i poeziju sa sklonostima koje su dovodile do momentalnog cenzurisanja, zatvora, pa čak i smrti drugih koji su se usudili na takvu književnu privilegiju. Pa ipak, Kadare je zatražio politički azil u Francuskoj tek pet godina nakon Hodžine smrti. Njegove knjige dosljedno istražuju prekretnice u albanskoj komunističkoj istoriji, i bez pokušaja minimiziranja problema staljinističkog režima ili veličanja bilo kojeg njegovog dijela. To su pune slike koje bilježe auru i svakodnevni život Albanaca tog doba. “Nasljednik” nije izuzetak.