Sumnjivi pad

Gotovo je bio uslov u Jugoslaviji za političare određenih godina da su služili kao partizani tokom Drugog svjetskog rata, a Džemal Bijedić nije bio izuzetak od tog pravila.

Odgajan od roditelja muslimana u Mostaru, Bosna i Hercegovina, Bijedić se 1939. godine pridružio Savezu komunista. Hapšen je najmanje četiri puta zbog komunističkih aktivnosti i pridružio se partizanima u februaru 1943. godine.

Bijedićeva služba bila je obavijena velom tajne – iako se tada o tome nikada nije govorilo, kasnije su se pojavile fotografije na kojima je nosio oznake NDH, zajedno sa pričom da je Bijediću naređeno da se infiltrira u organizaciju od strane Saveza komunista pod imenom „Ante Jukić”.

O ovoj epizodi u Bijedićevom životu zna se vrlo malo osim nepotvrđenog šaputanja, ali on je služio u obavještajnom svojstvu kao Partizan. Na kraju rata bio je major u OZNI (Odjelu za zaštitu naroda), ranoj sigurnosnoj agenciji Jugoslavije.

Bijedić će nastaviti život u jugoslovenskoj politici, poznat kao sila koja se integriše, vrlo popularan među svakodnevnim ljudima zbog svoje navike izlaska i ispitivanja prosječnih građana o uticaju različitih vladinih politika.

Od 1967. do 1971. bio je predsjednik Skupštine Socijalističke Republike Bosne i Hercegovine, dajući veliki doprinos modernizaciji infrastrukture i provođenju potrebnih ekonomskih reformi.

1971. godine Bijedić je postao premijer Jugoslavije, a iza kulisa se vidjelo da je pripreman za ulogu Titovog nasljednika. Nastavio je modernizacijski utjecaj stvarajući trgovinske odnose s Kuvajtom, Alžirom, Egiptom, Libijom, Turskom i Iranom. Odnosi s Libijom, posebno, bili su prilično topli. Zaključen je posao za proizvodnju aviona tipa Mirage za Libiju, kao i opskrba ostalim vojnim hardverom i oružjem. Ovo se pokazalo unosnim za jugoslovensku vladu.

Ali Bijedić je bio uključen u više od infrastrukturnih i ekonomskih poslova. Bio je pokretačka snaga zvaničnog priznavanja „Muslimana“ kao nacije u Jugoslaviji 1971. godine.

Kad su odjeknule vijesti o avionskoj nesreći koja je usmrtila Džemala Bijedića i njegovu suprugu Raziju, gotovo su se odmah počele širiti glasine kako nesreća nije bila nesretan slučaj. Te glasine nisu prestale tokom četrdeset godina, a Bijedićev nećak Bahrudin tvrdi da ga je Džemal Bijedić tri mjeseca prije smrti upozoravao na nadolazeće nevolje.

Službeno je pad na planinu Inač kod Kreševa prouzrokovalo loše vrijeme, ali postoje neki dokazi da se čačkalo sa visinomjerom i brzinometrom. Dokumenti početne istrage su izgubljeni, ali novije istrage dale su kontradiktorne nalaze. 

Da je Džemal Bijedić ubijen, on ne bi bio prvi koji bi možda pretrpio nepotvrđeni avionski atentat. Zapanjujući broj javnih lidera postao je žrtvom smrti na nebu, vjerovatno zato što je gotovo nemoguće dokazati da li je u pitanju zločin ili puka loša sreća.

Da biste pročitali više o istoriji Titove Jugoslavije, kliknite ovdje. Više informacija o Drugom svjetskom ratu možete pronaći ovdje.